مواد خاموش کننده آتش مجموعه‌ای از ترکیبات و مواد مختلف هستند که در صورت برخورد با آتش، اقدام به اطفای حریق می‌کنند. این مواد شامل آب، پودرهای خاموش کننده مثل پودرهای آبکی و کربنات سدیم، کف آتش‌نشانی که از نازل کف ساز با هوا و آب مخلوط شده و حباب‌هایی ایجاد می‌کند، خاک‌های خاموش کننده مانند خاک سود و گازهای خاموش کننده اعم از دی‌اکسید کربن و ایتان می‌شوند. این مواد با ترکیب‌ها و ویژگی‌های خاص خود، در مقابل انواع حریق‌ها کاربرد دارند و بر اساس نیازهای محیطی و نوع حریق، انتخاب می‌شوند. کف آتش‌نشانی یک ماده مایع است که با پاشش از نازل کف ساز به وسیله هوا و آب مخلوط می‌شود و حباب‌هایی ایجاد می‌کند. این کف، با پخش گسترده‌اش، قابلیت پوشاندن سطح حریق را دارد و موجب محدود شدن دسترسی اکسیژن و صعود گازهای حاصل از حریق می‌شود. استفاده از کف آتش‌نشانی، به ویژه بر روی مواد قابل اشتعال مایع، به دلیل سبکی و توسعه خوب آن، بسیار موثر است. پودرهای خاموش کننده از مواد شیمیایی با بنیان کربنات، فسفات یا آلکالین‌ها تشکیل شده‌اند. این ترکیبات به عنوان یک روش متداول و ساده برای خاموش کردن آتش با استفاده از خفه کردن آن شناخته می‌شوند. این پودرها به راحتی برای اطفا حریق‌های مختلف از دسته‌های A، B، C، D قابل استفاده هستند. این پودرها به عنوان پودرهای شیمیایی شناخته می‌شوند و دانه‌های آنها دارای قطری در حدود 44 تا 150 میکرون می‌باشد. این پودرها تحت فشار ازت یا CO2 بر روی سطح حریق به صورت جارویی پاشیده می‌شوند و افراد با آموزش مناسب می‌توانند به راحتی آتش را خاموش کنند. استفاده از این ترکیبات پودرهای شیمیایی به علت کارایی وسیع آنها در مقابل انواع حریق، به عنوان یک راهکار معمولی در استفاده‌های عمومی توصیه می‌شود.
معرفی مهمترین مواد خاموش کننده آتش
مواد خاموش‌کننده آتش، به عنوان ترکیبات یا موادی شناخته می‌شوند که در صورت برخورد با حرارت یا آتش، امکان اطفا حریق را فراهم می‌کنند. مهمترین مواد خاموش‌کننده آتش عبارتند از:
- آب: آب یکی از اولین و مهمترین مواد خاموش‌کننده آتش است. توانایی جذب حرارت و خنک کردن سطح مواد ممکن است از طریق اطفای حرارت و افتکار برق برخی از حریق‌ها را کاهش دهد.
- پودرهای خاموش کننده: پودرهای مختلفی مانند پودر آبکی، پودر کربنات سدیم، و پودر آهن‌آلومینیوم از این دسته مواد هستند. این پودرها برای اطفای حریق‌های مختلف از جمله حریق‌های کلاس A، B، C و D مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- کف آتش‌نشانی: کف آتش‌نشانی یک ماده مایع است که با پاشش از نازل کف ساز با هوا و آب مخلوط می‌شود و حباب‌هایی ایجاد می‌کند. این ماده با ایجاد حباب‌ها بر روی سطح حریق، اکسیژن را محدود کرده و از صعود گازهای حاصل از آتش جلوگیری می‌کند.
- خاک‌های خاموش کننده: خاک‌های مختلف مانند خاک سود، خاک گچ و خاک سیاه‌پود به عنوان مهمترین مواد خاموش‌کننده استفاده می‌شوند. این خاک‌ها با پوشش سطح حریق، تغییر شکل پوشش و خنک کردن حرارت، اطفای حریق را فراهم می‌کنند.
- گازهای خاموش‌کننده: گازهای مختلف مانند دی‌اکسید کربن (CO2) و ایتان از این دسته مواد هستند. این گازها با اختلاف فشار یا باعث خنک کردن محیط، اکسیژن را محدود کرده و حریق را خاموش می‌کنند.
ترکیبات و مواد خاموش‌کننده بر اساس نوع حریق و شرایط محیطی متفاوت هستند و انتخاب مناسبترین نوع بر اساس نوع و مشخصات حریق بسیار حائز اهمیت است.
طبقه بندی مواد سوختنی بر اساس استاندارد BS اروپا
برطبق استاندارد BS (اروپا) طبقه بندی مواد سوختنی به ترتیب زیر می باشد:
- A - جامدات قابل اشتعال
- B - مایعات قابل اشتعال
- C - گازها
- D - فلزات قابل اشتعال
- E - وسایل الکتریکی
- F - چربی ها و روغن های خوراکی
و بر اساس استاندارد NFPA (امریکا) :
- A - جامدات قابل اشتعال
- B - مایعات قابل اشتعال وگازها
- C - وسایل الکتریکی
- D - فلزات قابل اشتعال
- K - روغن ها و چربی های خوراکی
که برخلاف تصور خیلی ها که فکر می کنند که ترتیب این طبقه بندی ب ترتیب حروف الفباست ، طبقه بندی این گروه ها برگرفته از اولین حرف مشخصه هرگروه می باشد...به این صورت :
- گروه " A " برگرفته از کلمه ی " Ash " به معنی خاکستر
- گروه " B " برگرفته از " Barrel " ب معنی بشکه
- گروه " C " برگرفته از " Circuit " ب معنی جریان
- گروه " D " برگرفته از " Dinamit "
- گروه " E " برگرفته از " Electrical "
- گروه " F " برگرفته از " Fat " ب معنی چربی
وگروه بندی NFPA هم ب همین ترتیب و فقط گروه " K " برگرفته از " Kitchen " است.